IRCTC Vikalp Option: आता तुमचं वेटिंग तिकीट होईल कन्फर्म; नक्की जाणून घ्या 'या' सोप्या स्टेप्स

ही योजना अशा प्रवाशांसाठी अतिशय उपयुक्त आहे ज्यांना वेटिंग लिस्टमध्ये तिकीट मिळाल्यानंतर प्रवासाच्या अनिश्चिततेचा सामना करावा लागतो. IRCTC च्या अधिकृत वेबसाइट (www.irctc.co.in) आणि भारतीय रेल्वेवरील माहितीच्या आधारे, ही सुविधा प्रवाशांना पर्यायी गाड्यांमध्ये निश्चित जागा मिळविण्याची संधी देते. या योजनेचा लाभ कसा घ्यायचा आणि त्यासाठीचे नियम काय आहेत? सविस्तर जाणून घेऊया.

'विकल्प योजना' नेमकी काय आहे?

विकल्प योजना ही IRCTC ची एक विशेष सुविधा आहे. यामुळे वेटिंग लिस्टमधील तिकीट धारकांना त्यांच्या ट्रेनमध्ये त्यांची सीट कन्फर्म न झाल्यास पर्यायी ट्रेनमध्ये सीट अलॉटमेंट मिळवण्याची संधी मिळते. प्रवाशांना प्रवासाची खात्री देणे आणि वेटिंग लिस्टमधील अनिश्चितता कमी करणे हे या सुविधेचे उद्दिष्ट आहे. मात्र, पर्याय निवडल्याने तुम्हाला निश्चितच कन्फर्म सीट मिळेल असे नाही. ते पूर्णपणे ट्रेन आणि सीट उपलब्धतेवर अवलंबून असते.

हे ही वाचा: Personal Finance: 25 वर्षांचं Home Loan केवळ 10 वर्षात फिटेल, पण नेमकं कसं? फक्त 3 Tips ठेवा लक्षात!

'या' सुविधेचा फायदा काय?

IRCTC च्या वेबसाइट आणि भारतीय रेल्वे नियमांनुसार विकल्प योजनेची प्रक्रिया पुढीलप्रमाणे:

• बुकिंगच्या वेळी निवड: IRCTC वेबसाइट किंवा अॅपवर तिकिट बुक करताना 'Opt Vikalp'चा चेकबॉक्स निवडा. हे फक्त वेटिंग लिस्टमधील तिकिटांसाठी उपलब्ध आहे.
• पर्यायी ट्रेन निवडा: तुम्ही त्याच मार्गावरील दुसरी ट्रेन निवडू शकता. जर तुमच्या मूळ ट्रेनमध्ये जागा उपलब्ध नसेल, तर तुम्ही पर्याय म्हणून दुसरी मेल/एक्सप्रेस ट्रेन निवडू शकता.
• चार्टिंगनंतर वाटप: मूळ ट्रेनचा चार्ट तयार केल्यानंतर, जर तुमचे तिकीट पूर्णपणे वेटिंग लिस्टमध्ये असेल तर पर्यायी ट्रेनमध्ये जागा वाटप करण्याचा विचार सिस्टम करते. एकाच PNR वरील सर्व प्रवाशांना एकाच  श्रेणीत सीट दिली जाते किंवा एकालाही जागा दिली जात नाही. 
• स्वतंत्र यादी प्रदर्शित करणे: पर्यायी ट्रेनमध्ये स्थानांतरित केलेल्या प्रवाशांची यादी कन्फर्म आणि वेटिंग लिस्टच्या चार्टसह स्वतंत्रपणे प्रदर्शित केली जाते.

विकल्प योजनेचे आवश्यक नियम

1. कन्फर्मेशनची हमी नाही
पर्याय निवडल्याने तुम्हाला निश्चित जागा मिळेल याची हमी नसते. ट्रेनमध्ये सीट उपलब्धतेवर जागा मिळणे अवलंबून असते.

2. बोर्डिंग आणि गंतव्य स्थानके बदलू शकतात
तुमचे बोर्डिंग आणि डिबोर्डिंग म्हणजेच उतरण्याचे स्टेशन जवळच्या दुसऱ्या स्टेशनवर (क्लस्टर स्टेशन) बदलले जाऊ शकते.

3. चार्ट तयार झाल्यानंतर PNR तपासणी करा.
चार्ट तयार झाल्यानंतर तुम्हाला दुसरी ट्रेन मिळाली की नाही हे जाणून घेण्यासाठी तुम्ही तुमचा PNR स्टेटस तपासला पाहिजे.

4. रद्द करण्याचा नियम
जर पर्यायी ट्रेनमध्ये सीट उपलब्ध असेल आणि तुम्ही तिकीट रद्द केले तर कन्फर्म तिकीट नियमांनुसार तिकीट कॅन्सल करण्याचे शुल्क आकारले जाईल.

5. तिकिटाच्या शुल्कात कोणताही फरक नाही
जर पहिल्या आणि दुसऱ्या ट्रेनच्या भाड्यात फरक असेल तर अतिरिक्त पैसे घेतले जाणार नाहीत किंवा पैसे परत केले जाणार नाहीत.

हे ही वाचा: "चलो काश्मीर..." अभिनेता अतुल कुलकर्णीचा काश्मीर दौरा, अर्थ काय?

प्रवाशांसाठी फायदे

प्रवासाची निश्चितता: ही योजना वेटिंग लिस्टमधील तिकीट धारकांना पर्यायी ट्रेनमध्ये कन्फर्म सीट मिळविण्याची संधी प्रदान करते. यामुळे प्रवासाची अनिश्चितता कमी होते.

निवड करण्याची संधी: क्लस्टर स्थानके आणि पर्यायी गाड्या निवडल्याने प्रवाशांना त्यांच्या प्रवासाचे नियोजन करण्यास सोपे जाते.

वेळेची बचत: दुसरी ट्रेन मॅन्युअली बुक करण्याऐवजी ही स्वयंचलित प्रक्रिया वेळ आणि मेहनत वाचवते.

वापरण्यासाठी सोयीस्कर: IRCTC अॅप आणि वेबसाइटवर विकल्प योजनेचा लाभ घेणे अत्यंत सोपे आहे.

अपग्रेडची संधी: सामान्य प्रवाशाप्रमाणे, तुम्हाला पर्यायी ट्रेनमध्ये अपग्रेडेशनचा लाभ मिळू शकतो.