Personal Finance: शेअर बाजारात कमवायचाय भरपूर पैसा तर Tips कधीही विसरू नका!

कृष्णा एका खाजगी कंपनीत काम करतो. तो मासिक पगारात 50-20-30 हे सूत्र लागू करून, खर्चासोबतच पैसे वाचवतो. सध्या त्याचे वय 30 वर्षे आहे. तो जोखीम घेऊन अधिक पैसे कमविण्याचा विचार करत आहेत. यासाठी त्याने शेअर बाजाराकडे वळले पाहिजे. तथापि, कृष्णाला शेअर बाजाराबद्दलचे ज्ञान नाही. अशा परिस्थितीत, Personal Finance सीरीजमध्ये शेअर बाजाराची ABCD सांगणार आहोत.

शेअर मार्केट म्हणजे काय?

शेअर मार्केट हा एक असा प्लॅटफॉर्म आहे जिथे गुंतवणूकदार कंपन्यांचे शेअर्स खरेदी-विक्री करतात आणि त्यांच्या गुंतवणुकीची रक्कम वाढवण्यावर लक्ष केंद्रित करतात. कंपन्यांना त्यांचा व्यवसाय वाढवण्यासाठी भांडवलाची आवश्यकता असते. हे वाढवण्यासाठी ते शेअर्स जारी करतात. हे शेअर्स खरेदी करून गुंतवणूकदारांना कंपनीत हिस्सा मिळतो. या गुंतवणूकदारांचे पैसे कंपनीपर्यंत पोहोचतात आणि ते त्यांचा व्यवसाय वाढवतात. जर कंपनी नफा कमावते तर गुंतवणूकदारांना तिच्या नफ्यात वाटा मिळतो. जर तोटा झाला तर शेअरहोल्डर म्हणून गुंतवणूकदारालाही तोटा सहन करावा लागतो.  भारतातील प्रमुख शेअर बाजारांमध्ये बॉम्बे स्टॉक एक्सचेंज (BSE) आणि नॅशनल स्टॉक एक्सचेंज (NSE) यांचा समावेश आहे.

शेअर बाजारात गुंतवणूक करण्यासाठी काय करावे?

• शेअर बाजारात गुंतवणूक करण्यासाठी, प्रथम तुम्हाला डीमॅट आणि ट्रेडिंग खाते उघडावे लागेल.
• शेअर्स इलेक्ट्रॉनिक स्वरूपात ठेवण्यासाठी आणि त्यांची खरेदी-विक्री करण्यासाठी ही खाती आवश्यक आहेत.
• इलेक्ट्रॉनिक स्वरूपात शेअर्स ठेवण्यासाठी डीमॅट खाते वापरले जाते.
• तर ट्रेडिंग अकाउंट शेअर्स खरेदी आणि विक्रीसाठी वापरला जातो.

डीमॅट आणि ट्रेडिंग अकाउंट म्हणजे काय?

शेअर बाजारात गुंतवणूक करण्यापूर्वी डीमॅट (Demat)आणि ट्रेडिंग (Trading)खाते उघडणे आवश्यक आहे. गुंतवणूकदारांचे शेअर्स डिजिटल पद्धतीने साठवण्यासाठी डिमॅट अकाउंट वापरला जातो, तर ट्रेडिंग अकाउंट शेअर्स खरेदी आणि विक्री करण्यास परवानगी देतो. डिमॅट खाते बँक खात्यासारखेच काम करते, परंतु ते पैशाऐवजी शेअर्स साठवते. ट्रेडिंग खाते तुमच्या बँक खात्याशी आणि डिमॅट खात्याशी जोडलेले आहे. जेव्हा तुम्ही शेअर्स खरेदी करता तेव्हा बँक खात्यातून पैसे दिले जातात आणि शेअर्स डीमॅट खात्यात जमा होतात. जेव्हा तुम्ही ते ट्रेडिंग खात्याद्वारे विकता तेव्हा डिमॅट खात्यातून शेअर्स वजा केले जातात आणि पैसे बँक खात्यात जमा होतात. भारतातील दोन प्रमुख डिपॉझिटरी संस्था म्हणजे NSDL (National Securities Depository Limited)आणि CDSL (Central Depository Services Limited) आहे.

डिमॅट आणि ट्रेडिंग खाते कसे उघडायचे?

• सर्वप्रथम तुम्हाला ब्रोकरेज फर्म निवडावी लागेल.
• यामध्ये एक गोष्ट महत्त्वाची आहे की या कंपन्या स्टॉक एक्सचेंजशी संबंधित असाव्यात.

या आहेत सुप्रसिद्ध ब्रोकरेज फर्म

1. Zerodha (www.zerodha.com)
2. Upstox (www.upstox.com)
3. Angel One (www.angelone.in)
4. Groww (www.groww.in)
5. ICICI Direct (www.icicidirect.com)
6. HDFC Securities (www.hdfcsec.com)
7. 5Paisa (www.5paisa.com)

ब्रोकरेज फी देखील भरावी लागेल का?

• वेगवेगळ्या ब्रोकरेज फर्म वेगवेगळे शुल्क आकारतात.
• यामध्ये, खाते उघडण्यासाठी 500 रुपयांपर्यंत शुल्क आकारले जाते.
• याशिवाय, ते दरवर्षी 200-500 रुपये देखभाल शुल्क (AMC) देखील आकारतात.
• प्रत्येक व्यवहारावर 0.01% ते 0.5% पर्यंत ब्रोकरेज शुल्क आकारले जाते.

हे लक्षात घेणे महत्त्वाचे आहे की Zerodha, Upstox, Groww सारखे काही ब्रोकर्स कमी शुल्क आकारतात. तर फूल-सर्व्हिस ब्रोकर्स (ICICI Direct, HDFC Securities) जास्त पैसे आकारतात पण ते संशोधन आणि सल्लागार सेवा देखील प्रदान करतात.

डिमॅट आणि ट्रेडिंग अकाउंट कसं सुरू करायचं?

• ऑनलाइन किंवा ऑफलाइन अर्ज करा
• ब्रोकरेज फर्मच्या वेबसाइटला भेट द्या आणि “ओपन डीमॅट अकाउंट” वर क्लिक करा.
• ब्रोकरेज फर्मच्या कार्यालयात भेट द्या, अर्ज भरा आणि कागदपत्रे सादर करा.
• आवश्यक कागदपत्रे ऑनलाइन अपलोड करा.
• यासाठी आधार कार्ड, पॅन कार्ड (अनिवार्य), पत्त्याचा पुरावा आवश्यक आहे.
• याशिवाय, आधार कार्ड / मतदार ओळखपत्र / ड्रायव्हिंग लायसन्स.
• पासपोर्ट / वीज किंवा गॅस बिल (मागील 3 महिन्यांचे).
• बँक स्टेटमेंट (मागील 3 महिन्यांचे), कॅन्सल चेक, आयटीआर, सर्व कागदपत्रे स्व-प्रमाणित असावीत.
• सर्व कागदपत्रांची पडताळणी झाल्यानंतर, तुमचे डिमॅट आणि ट्रेडिंग खाते 24-48 तासांच्या आत सक्रिय केले जाईल.
• लॉगिन आयडी आणि पासवर्ड तुम्हाला ईमेल किंवा एसएमएसद्वारे पाठवला जाईल.
• तुम्ही ब्रोकरच्या मोबाइल अॅप किंवा वेबसाइटवर लॉग इन करून ट्रेडिंग सुरू करू शकता.

शेअर बाजारात गुंतवणूक करण्यापूर्वी ही तयारी आवश्यक आहे

आता जर तुम्ही शेअर बाजारात गुंतवणूक करण्यास तयार असाल तर प्रथम शेअर बाजाराची मूलभूत समज विकसित करा. यासाठी तुम्ही ऑनलाइन कंटेंट, पुस्तके किंवा तज्ञांची मदत घेऊ शकता. गुंतवणूक करण्यापूर्वी, कंपनीची आर्थिक स्थिती, व्यवस्थापन आणि त्यांच्या सरासरी कामगिरीबद्दल माहिती गोळा करा आणि तज्ञांचा सल्ला नक्कीच घ्या.

याशिवाय, तुमची आर्थिक उद्दिष्टे आणि जोखीम याबाबत एक रणनीती बनवा. बाजारातील अस्थिरता टाळण्यासाठी, नियमित आणि दीर्घकालीन गुंतवणुकीवर लक्ष केंद्रित केले पाहिजे.

शेअर बाजाराचे फायदे

1. तज्ञांच्या सल्ल्याने संपूर्ण माहिती आणि चांगल्या रणनीतीसह शेअर बाजारात गुंतवणूक केल्यास चांगला परतावा मिळतो.
2. शेअर बाजारातील गुंतवणूक कधीही सहजपणे रोखीत रूपांतरित करता येते.
3. वेगवेगळ्या गुंतवणुकी करून जोखीम कमी करता येते.

शेअर बाजाराचे तोटे

1. शेअर बाजार ही एक धोकादायक गुंतवणूक आहे.
2. इथे बाजार वर-खाली होत राहतो. कधीकधी तो फायदेशीर व्यवहार असू शकतो तर कधीकधी तोट्याचा.
3. हे शक्य आहे की तुम्ही तुमची मूळ रक्कम गमावू शकता किंवा कमी वेळात तुम्ही अनेक पट नफा मिळवू शकता.

शेअर बाजारातील जोखीम कशी कमी करावी

• शेअर बाजारातील जोखीम कमी करण्यासाठी, एकाच शेअरमध्ये गुंतवणूक करण्याऐवजी वेगवेगळ्या शेअर्समध्ये पैसे गुंतवा.
• मोठ्या रकमेऐवजी लहान रकमेची गुंतवणूक करा.
• कंपनीबद्दल संपूर्ण माहिती घेतल्यानंतर तज्ञांचा सल्ला घ्या आणि हुशारीने गुंतवणूक करा.
• बाजारातील चढउतारांदरम्यान संयम ठेवा.

Personal Finance सीरीजमधील या बातम्याही वाचा:

1. Personal Finance: 500 रुपयांच्या मासिक SIP ने किती दिवसांत होऊ शकता कोट्यधीश? संपूर्ण गणित घ्या समजून

2. पैसा-पाणी: भारतीयांना सोन्याचं व्यसन, सरकारने मानली हार.. 3 मोठ्या योजना अपयशी!

3. Personal Finance: ATM मधून पैसे काढणे होणार महाग, 1 मे पासून मोजावे लागणार 'एवढे' पैसे

4. Personal Finance: घर खरेदी करावं की भाड्याने घ्यावं.. काय चूक, काय बरोबर? 'हा' फॉर्म्युला ठेवा लक्षात?

5. Personal Finance तुम्हाला मिळतील 4 कोटी, फक्त SNP हा प्लॅन ठेवा लक्षात.. हाती येईल प्रचंड पैसा!

6. Personal Finance: FD पेक्षा जास्त मिळतील पैसे, 'ही' जबरदस्त योजना तुम्हाला माहिती आहे का?

7. Personal Finance: जर तुम्हाला घरबसल्या PF चे पैसे हवे तर फक्त 'एवढंच' करा.., थेट तुमच्या खात्यात पैसे

8. गुड न्यूज: तुमचा घराचा हप्ता होणार कमी, EMI भरताना 'एवढे' पैसे वाचणार!

9. Personal Finance: शेअर मार्केटचा बाजारच उठला, आता करावं तरी काय?

10. Personal Finance: ATM वापरलं की, तुमचे पैसे कापले जाणार, 1 मे पासून येणार नियम पाहून ठेवा बरं!

11. Personal Finance: 50,000 रुपये पगार असलेली लोकंही बनू शकतात करोडपती, फक्त 300...

12. Personal Finance: EPFO कडून मोठा दिलासा, PF मधून काढता येणार 5 लाख... तेही थेट UPI आणि ATM वापरून!