कामाची बातमी: तुमच्याकडे देखील नाही जन्माचा दाखला? या '5' टिप्स वापरा अन् मिळवा Birth Certificate

जन्म दाखल्यासाठी अर्ज कुठे कराल?

भारत सरकारच्या रजिस्ट्रार जनरल आणि जनगणना आयुक्त कार्यालयाच्या अधिकृत वेबसाइट crsorgi.gov.in वर जाऊन तुम्ही जन्म प्रमाणपत्रासाठी अर्ज करू शकता. जाणून घ्या, स्टेप बाय स्टेप प्रक्रिया

हे ही वाचा: पैसा-पाणी: UPI वारंवार का होतं डाऊन?, पैसा हेच कारण!

1. रजिस्ट्रेशन करा

• सर्वात आधी crsorgi.gov.in वर जा.
• होमपेज वर 'General Public Sign Up' या पर्यायावर क्लिक करा.
• फॉर्म उघडल्यानंतर त्यात तुमचं नाव, मोबाईल नंबर, ईमेल आयडी, राज्य, जिल्हा आणि गावाचं किंवा शहराचं नाव अशा डिटेल्स भरुन घ्या.
• सर्व माहिती भरुन झाल्यावर 'Register' वर क्लिक करा.
• यानंतर, तुमच्या ईमेलवर एक व्हेरिफिकेशन लिंक पाठवली जाईल. त्या लिंकवर क्लिक करुन अकाउंट सक्रिय करा.

2. लॉगिन करा आणि फॉर्म भरा

• रजिस्ट्रेशन झाल्यानंतर पुन्हा होमपेजवर जा आणि आपली यूजर आयडी आणि पासवर्डवरुन लॉगिन करा.
• लॉगिन केल्यानंतर Birth (Add Birth Registration) टॅबवर क्लिक करा.
• एक फॉर्म उघडल्यानंतर तिथे तुम्हाला मुलाचे नाव (नमूद केल्यास), जन्म तारीख आणि वेळ, जन्म ठिकाण (रुग्णालयाचे नाव आणि पत्ता, किंवा जन्म घरी झाला असेल तर घरचा पत्ता), पालकांची नावे आणि त्यांचे ओळखपत्र (जसे की आधार कार्ड), रुग्णालयाचे जन्मपत्र (लागू असल्यास) असे डिटेल्स भारावे लागतील.

3. डॉक्यूमेंट्स अपलोड करा

अर्जाचा फॉर्म भरल्यानंतर त्यात खालील डॉक्यूमेंट्सच्या स्कॅन कॉपी अपलोड करा.

• पालकांचे आधार कार्ड किंवा ओळखपत्र
• रुग्णालयाकडून जन्मपत्र किंवा डिस्चार्ज स्लिप
• पालकांचे विवाह प्रमाणपत्र (जर उपलब्ध असेल तर)
• जर बाळंतपण घरी झाले असेल तर प्रतिज्ञापत्र (Affidavit) 
• पत्त्याचा पुरावा

4. अर्ज जमा करा

• सर्व माहिती आणि कागदपत्रे अपलोड केल्यानंतर फॉर्म सबमिट करा. 
• सबमिट केल्यानंतर तुम्हाला एक अर्ज क्रमांक मिळेल, तो भविष्यातील समस्यांसाठी सुरक्षित ठेवा.
• अर्जाची स्थिती तपासण्यासाठी तुम्ही या क्रमांकाचा वापर करू शकता.

5. जन्म प्रमाणपत्र डाउनलोड करा

• अर्ज प्रक्रिया पूर्ण झाल्यानंतर (सामान्यतः 7 ते 21 दिवसांत), तुम्ही होमपेजवरील "प्रिंट रिपोर्टिंग" पर्यायावर क्लिक करून जन्म प्रमाणपत्र डाउनलोड करू शकता.
• हे तात्पुरते प्रमाणपत्र असेल. नंतर तुम्हाला महानगरपालिका किंवा संबंधित सरकारी कार्यालयातून प्रमाणित प्रत घ्यावी लागेल.

जन्म दाखला बनवण्यासाठी काही महत्त्वाचे मुद्दे

• वेळेची मर्यादा: जन्माच्या 21 दिवसांच्या आत जन्म प्रमाणपत्रासाठी अर्ज करणे बंधनकारक आहे. विलंब झाल्यास अतिरिक्त शुल्क लागू शकते.
• रुग्णालयात जन्म: जर बाळाचा जन्म सरकारी रुग्णालयात झाला असेल तर फक्त रुग्णालयच जन्म प्रमाणपत्र देऊ शकते. जर बाळंतपण खाजगी रुग्णालयात झाले तर तुम्हाला स्वतःला अर्ज करावा लागेल.
• उशिरा अर्ज: जर 21 दिवसांपेक्षा जास्त वेळ गेला असेल, तर तुम्हाला ऑफलाइन प्रक्रियेअंतर्गत महानगरपालिका किंवा ग्रामपंचायतीमध्ये अर्ज करावा लागेल, ज्यासाठी प्रतिज्ञापत्र आणि 5 साक्षीदारांचे आधार कार्ड आणि त्यांचे मोबाईल नंबर यासारखे अतिरिक्त कागदपत्रे आवश्यक असू शकतात.
• शुल्क: ऑनलाइन अर्ज सहसा मोफत असतो, परंतु उशिरा अर्ज केल्यास राज्याच्या नियमांनुसार शुल्क आकारले जाऊ शकते.

जन्माच्या वेळी जन्म प्रमाणपत्र न बनवल्यास काय करावे?

भारतात जन्म आणि मृत्यू नोंदणी कायदा, 1969 अंतर्गत जन्म प्रमाणपत्र घेणे अनिवार्य आहे आणि त्यासाठी विलंब झाला तरी अर्ज करता येतो. समजा, तुमचे वय २५ वर्षे किंवा त्यापेक्षा कमी किंवा जास्त असेल तर तुम्हाला तुमच्या स्थानिक महानगरपालिका, तहसील कार्यालय किंवा ग्रामपंचायतीकडे जाऊन अर्ज करावा लागेल. यासाठी आवश्यक कागदपत्रे पुढीलप्रमाणे:

• प्रतिज्ञापत्र: तुम्हाला तुमची जन्मतारीख, जन्मस्थान, पालकांचे नाव आणि विलंबाचे कारण नमूद करणारे नोटरीकृत प्रतिज्ञापत्र सादर करावे लागेल.
• ओळख आणि जन्माचा पुरावा: 10 वी किंवा 12 वीची मार्कशीट (जन्मतारीख असलेली), आधार कार्ड, पॅन कार्ड किंवा मतदार ओळखपत्र आणि पालकांचे आधार कार्ड किंवा फोटो असलेले ओळखपत्र.
• पत्त्याचा पुरावा: रेशन कार्ड, वीज बिल किंवा इतर कोणताही पत्त्याचा पुरावा
• इतर कागदपत्रे: रुग्णालयातील नोंदी, लसीकरण कार्ड किंवा तुमची जन्मतारीख असलेले कोणतेही जुने कागदपत्र (उपलब्ध असल्यास)

अर्ज करण्याची प्रक्रिया

1. स्थानिक कार्यालयाला भेट द्या: तुमच्या परिसरातील महानगरपालिका, नगर पालिका, तहसील कार्यालय किंवा ग्रामपंचायत कार्यालयात जा. तिथल्या जन्म नोंदणी काउंटरशी संपर्क साधा.
2. फॉर्म मिळवा: जन्म नोंदणीसाठी फॉर्म मिळवा आणि माहिती भरा.
3. कागदपत्रे सादर करा: सर्व आवश्यक कागदपत्रांच्या फोटोकॉपी जमा करा.
4. शुल्क: उशिरा अर्ज करण्यासाठी शुल्क आकारले जाऊ शकते, जे राज्याच्या नियमांवर अवलंबून असते.
5. प्रमाणपत्र मिळवा: अर्ज सबमिट केल्यानंतर, पडताळणी प्रक्रिया होईल. यासाठी काही आठवडे लागू शकतात. पडताळणी पूर्ण झाल्यानंतर, तुमचे जन्म प्रमाणपत्र दिले जाईल.

हे ही वाचा: Personal Finance: शेअर बाजाराचं काही खरं नाही, ही आहे बेस्ट स्कीम, पैसा मिळणारच.. अजिबात नाही बुडणार!

विशेष परिस्थिती

• जर कोणतेही कागदपत्र नसेल: जर तुमच्याकडे शाळेचा दाखला किंवा इतर जन्माचा पुरावा नसेल, तर शपथपत्र आणि साक्षीदारांची माहिती हा मुख्य आधार असेल. तुम्ही तुमच्या पालकांचे जुने रेकॉर्ड (जसे की रेशन कार्ड) देखील वापरू शकता.
• जर पालक उपलब्ध नसतील तर: या प्रकरणात तुमचे नातेवाईक (जसे की भावंडे) किंवा शेजारी साक्षीदार म्हणून शपथपत्र देऊ शकतात.
• जर जन्मस्थान माहित नसेल: अशा परिस्थितीत, त्या वेळी तुमच्या पालकांचे निवासस्थान जन्मस्थान मानले जाऊ शकते.