'मी आदर मागितला, मला अपमान मिळाला...', 20 वर्षांपूर्वी राज ठाकरेंनी का सोडलेली शिवसेना?

'मी आदर मागितला, मला अनादर मिळाला'

तारीख- 18 डिसेंबर 2005, ठिकाण- शिवाजी पार्क जिमखाना. राज ठाकरे यांनी येथे पत्रकार परिषद बोलावली होती. ज्यामध्ये त्यांनी शिवसेनेपासून वेगळे होण्याची घोषणा केलेली. या पत्रकार परिषदेत राज ठाकरे म्हणालेले की, 'त्यांनी आदर मागितला होता, पण त्यांना फक्त अपमान आणि अपमान मिळाला.' खरं तर, राज ठाकरे यांना शिवसेना संस्थापक बाळासाहेब ठाकरे यांचे राजकीय उत्तराधिकारी मानले जात होते. कारण ते उद्धव यांच्यापेक्षा पक्षात अधिक सक्रिय होते आणि त्यांची प्रतिमा देखील त्यांचे काका बाळासाहेबांसारख्याच एका ज्वलंत नेत्याची होती.

हे ही वाचा>> 'एवढ्या लोकांना धोका देणाऱ्यांवर विश्वास कसा ठेवायचा?', मनसेच्या 'त्या' नेत्याच्या तिरक्या विधानाचा अर्थ काय?

राज ठाकरे यांनी शिवसेनेपासून अचानक वेगळे होण्याचा निर्णय घेतला नाही, तर हे सगळं 1995 मध्येच सुरू झालं होतं. दोन्ही भावांमधील सतत वाढत जाणारे मतभेद आणि हक्कांसाठीचा संघर्ष होता. जरी, राज ठाकरे हे शिवसेनेत बाळासाहेब ठाकरे यांच्या सर्वात जवळचे होते. बाळासाहेबांची तीच वृत्ती, थेटपणे बोलण्याचे तेच धाडस हे सगळे गुण राज ठाकरेंच्या अंगी उपजतच होते. त्यामुळेच राज ठाकरे हेच बाळासाहेबांचा उत्तराधिकारी असतील असं मानलं जात होतं. कारण, तोपर्यंत उद्धव ठाकरे राजकारणात इतके सक्रिय नव्हते.

पक्षात उद्धव ठाकरे यांचं स्थान वाढू लागलं

त्यानंतर 1995 साली उद्धव यांनी पक्षाचे काम पाहण्यास सुरुवात केली आणि पक्षाच्या निर्णयांमध्ये बाळसाहेब ठाकरेंना मदत करण्यास सुरुवात केली. यानंतर, 1997 मध्ये झालेल्या मुंबई महापालिका निवडणुकीत, राज ठाकरेंच्या नाराजीकडे दुर्लक्ष करून, बहुतेक तिकिटे उद्धव ठाकरेंच्या इच्छेनुसार वाटण्यात आली. मुंबई महापालिका निवडणुकीत शिवसेनेने विजय मिळवल्यानंतर, उद्धव यांचे पक्षावरील वर्चस्व अधिक मजबूत झाले आणि राज ठाकरे यांना बाजूला करण्यात आले. यामुळे, दोन्ही भावांमधील स्पर्धा आणि मतभेदांची दरी आणखी वाढली.

हे ही वाचा>> Raj-Uddhav Thackeray Alliance: महाराष्ट्राच्या राजकारणातील सर्वात मोठी बातमी: 'भांडण मिटवून टाकलं...', उद्धव ठाकरे राज ठाकरेंसोबत युतीसाठी तयार!

2003 साली राज ठाकरे यांनी महाबळेश्वरमध्ये उद्धव ठाकरे यांना कार्यकारी अध्यक्ष बनवण्याचा प्रस्ताव मांडला. हा निर्णय अनेकांसाठी धक्कादायक होता. तथापि, हा प्रस्ताव सर्वांनी मान्य केला आणि उद्धव ठाकरे शिवसेनेचे कार्यकारी अध्यक्ष झाले. शेवटी राज ठाकरे यांनी शिवसेना सोडली आणि 2006 मध्ये स्वतःचा पक्ष मनसे स्थापन केला. तथापि, इतक्या वर्षांच्या स्थापनेनंतरही मनसे संपूर्ण महाराष्ट्रावर आपला प्रभाव सोडू शकली नाही आणि पक्षाचा पाठिंबा फक्त मुंबई-नाशिकपुरता मर्यादित राहिला.

राज आणि उद्धव ठाकरे यांच्यासमोर आव्हान

नवीन पक्ष बनल्यानंतर, 2009 मध्ये जेव्हा मनसेने पहिल्यांदा विधानसभा निवडणूक लढवली तेव्हा त्यांना 13 जागा मिळाल्या. या निवडणुकीत त्यांनी 'मराठी माणूस' या मुद्द्याचे भांडवल केले. पण 2014 आणि 2019 मध्ये ती प्रत्येकी एका जागेवर कमी करण्यात आली. गेल्या वर्षी झालेल्या विधानसभा निवडणुकीत मनसेला एकही जागा मिळाली नाही. पक्ष राजकीयदृष्ट्या संघर्ष करत आहे आणि राज ठाकरे राजकीय अस्तित्वासाठी लढत आहेत.

दुसरीकडे, एकनाथ शिंदे यांच्या नेतृत्वाखालील बंडामुळे उद्धव ठाकरे यांचे सरकार कोसळले आणि शिवसेनेत फूट पडली तेव्हा त्यांना मोठा धक्का बसला. परिस्थिती आणखी बिकट झाली, त्यांनी त्यांचे पक्षाचे नाव आणि निवडणूक चिन्हही गमावले. जोरदार पुनरागमन करत, त्यांनी गेल्या वर्षी झालेल्या लोकसभा निवडणुकीत शिवसेना (UBT) नावाच्या त्यांच्या नवीन पक्षाचे नेतृत्व केले आणि नऊ जागा जिंकल्या, ज्यामुळे २०२४ च्या उत्तरार्धात होणाऱ्या राज्य निवडणुकीत चांगल्या कामगिरीची आशा निर्माण झाली. परंतु विधानसभा निवडणुकीत कामगिरी निराशाजनक होती. गेल्या निवडणुकीत शिवसेनेने (UBT) 92 जागा लढवल्या आणि केवळ 20 जागा जिंकल्या, तर ठाकरे यांचे कट्टर प्रतिस्पर्धी एकनाथ शिंदे यांच्या शिवसेनेने 57 जागा जिंकल्या.

एकत्र येण्याची चिन्हे आधीही होती

राज ठाकरे आणि उद्धव ठाकरे हे आतापर्यंत अनेक कौटुंबिक कार्यक्रमांमध्ये एकत्र दिसले आहेत, परंतु राजकीयदृष्ट्या त्यांना अद्याप व्यासपीठ शेअर करता आलेले नाही. 2012 मध्ये बाळासाहेब ठाकरे यांच्या निधनानंतर उद्धव यांनी राज ठाकरेंशी समेट करण्याचे संकेत दिले होते. पण त्यात पुढे काही घडलं नाही. त्याचप्रमाणे, 2019 मध्ये जेव्हा उद्धव यांचे पुत्र आदित्य यांनी वरळी येथून पहिल्यांदाच विधानसभा निवडणूक लढवली तेव्हा राज ठाकरे यांनी त्या जागेवरून आपला उमेदवार उभा केला नव्हती. 

त्यावेळी पहिल्यांदाच ठाकरे कुटुंबातील एखाद्या सदस्याने निवडणूक लढवली आणि जिंकली देखील होती. पण राज ठाकरे यांचे पुत्र अमित ठाकरे हे जेव्हा माहीममधून उभे राहिले होते तेव्हा शिवसेना UBT ने मात्र उमेदवार दिला होता. याच निवडणुकीत अमित ठाकरे यांचा पराभव झाला होता.