Lok Sabha Election 2024 : नितीश कुमारांची पुन्हा भाजपशी जवळीक? काय घडलं?

द्रौपदी मुर्मूच्या जेवणादरम्यान नितीश कुमार यांची पंतप्रधान नरेंद्र मोदींसोबत झालेली भेट आणि दोन्ही नेते एकमेकांसोबत खूप आरामात दिसत आहेत. हे असे फोटो आहेत, ज्यानंतर आता पुन्हा एकदा अटकळ बांधली जात आहे की नितीश कुमार इंडिया आघाडीत अस्वस्थ आहेत का? 2024 च्या लोकसभा निवडणुकीपूर्वी ते पुन्हा एकदा भाजपशी हातमिळवणी करतील का?

नितीशकडे इंडिया आघाडीत दुर्लक्ष!

जरी नितीश कुमार सध्या इंडिया आघाडीचा एक भाग आहेत आणि 2024 च्या लोकसभा निवडणुकीपूर्वी विरोधकांना एकत्र करण्यात त्यांनी महत्त्वाची भूमिका बजावली असली, तरी बंगळुरू आणि मुंबई येथे झालेल्या या आघाडीच्या बैठकींमध्ये नितीश कुमार यांच्याकडे ज्या पद्धतीने दुर्लक्ष करण्यात आले; लपले नाही. पाटणा येथे विरोधी आघाडीची पहिली बैठक झाली, त्यावेळी नितीश कुमार एका नेत्याच्या भूमिकेत दिसले होते, पण ज्या पद्धतीने काँग्रेसने बंगळुरू आणि मुंबईतील सभा हायजॅक केल्या आहेत, ते पाहता नितीशकुमार आता वेगळेच आहेत. या विरोधी आघाडीत अलिप्त दिसत आहे, असे आता बोलले जात आहे.

हेही वाचा >> जुनं वैर… नवी मैत्री! चंद्रबाबू नायडूंच्या अटकेचा मेसेज काय? वाचा राजकीय Inside Story

विरोधी पक्षांना एकत्र करून इंडिया आघाडी स्थापन केल्यानंतर सर्व विरोधी पक्षांचे नेते या आघाडीचे समन्वयक बनवतील, अशी आशा नितीश कुमार यांना वाटत होती, पण आजपर्यंत असे काहीही झालेले नाही. सूत्रांकडून मिळालेल्या माहितीनुसार, नितीश कुमार यांना आशा होती की, मुंबईच्या बैठकीत महाआघाडीच्या संयोजकांच्या नावाची घोषणा केली जाईल, परंतु राष्ट्रीय जनता दलाचे सुप्रीमो लालू प्रसाद यांनी नितीश यांच्यासोबत मोठी खेळी केली. विरोधी आघाडीतील कोणत्याही संयोजकाच्या नावाची घोषणा केली गेली नाही, त्याऐवजी 14 सदस्यांची स्वतंत्र समन्वय समिती स्थापन करण्यात आली.

लालूंनी नितीश कुमारांचा खेळ बिघडवला?

सूत्रांनी दिलेल्या माहितीनुसार, नितीश कुमार समन्वयक न बनण्यामागील मुख्य कारण म्हणजे राजद प्रमुख लालू प्रसाद यादव आहेत. समोर आलेल्या माहितीनुसार लालू प्रसाद यादव आणि काँग्रेसने मिळून नितीश कुमारांचा खेळ बिघडवला आहे. मुंबई येथील बैठकीत नितीश कुमार यांना संयोजक बनवले जाईल, असे वाटत असतानाच दुसरीकडे विरोधी महाआघाडीत एक नाही तर तीन-चार समन्वयक बनवणार असल्याची घोषणा करून लालूंनी नितीश यांचा खेळ बिघडवला होता. या प्रत्येक समन्वयकावर तीन किंवा चार राज्यांची जबाबदारी सोपवली जाऊ शकते.

मुंबईच्या बैठकीतही असाच प्रकार घडला. एकाही समन्वयकाचे नाव जाहीर करण्यात आले नाही आणि त्याशिवाय इंडिया आघाडीच्या समन्वय समितीचे नाव जाहीर करण्यात आले.

लालूंच्या या खेळीमुळे नितीशकुमारांना मोठा धक्का बसला आणि त्यांचे पंतप्रधान होण्याचे स्वप्नही स्वप्नच राहिले. नितीश कुमार या विरोधी आघाडीचे संयोजक व्हावेत अशी लालूंची इच्छा नव्हती, कारण असे केल्याने राष्ट्रीय राजकारणात नितीश यांचे वजन खूप वाढले असते आणि मग बिहारमध्ये लोकसभा निवडणुकीसाठी जागावाटपाच्या वेळी नितीश यांनी त्यांचा वापर केला असता. राजकीय वजनाचा वापर करून ते काँग्रेस आणि आरजेडीकडे अधिक जागा मागू शकले असते.

‘इंडिया’ला अल्टिमेटम!

महत्त्वाचं सांगायचं म्हणजे गेल्या वर्षी जेव्हा द्रौपदी मुर्मू देशाच्या राष्ट्रपती झाल्या, तेव्हा नितीश कुमार एनडीएमध्ये होते. मात्र, त्यांनी द्रौपदी मुर्मूंच्या शपथविधी सोहळ्याला हजेरी लावली नव्हती. अशा स्थितीत प्रश्न उपस्थित केले जात आहेत की, यावेळी नितीश कुमार विरोधी पक्षात असताना, राष्ट्रपतींच्या भोजनाच्या कार्यक्रमाला नितीश कुमार यांनी हजेरी लावल्याने काय झाले, तर विरोधी आघाडीच्या अनेक मुख्यमंत्र्यांनी अशा कार्यक्रमापासून स्वतःला दूर ठेवले?

हेही वाचा >> Renu Sinha Murder : रक्ताच्या थारोळ्यात पडला होता मृतदेह, सुप्रीम कोर्टातील वकिलाची कुणी केली हत्या?

याचे उत्तर खरे तर असे आहे की, विरोधी पक्षांच्या आघाडीत नितीशकुमार यांच्याकडे सातत्याने होत असलेले दुर्लक्ष. यामुळे नितीशकुमार यांनी राष्ट्रपतींच्या मेजवानीच्या कार्यक्रमाला जाण्याची खेळी केली. यामुळे विरोधी पक्षांना आपल्याकडे वेगळा मार्ग आणि पर्याय आहेत, याची जाणीव करून देता येईल. त्यांना इंडिया आघाडीत कोणतीही महत्त्वाची आणि मोठी भूमिका मिळाली नाही, तर ते पुन्हा भाजपसोबत जाऊ शकतात, हा मेसेज अप्रत्यक्षपणे देण्याचा प्रयत्न केलाय. निवडणूक रणनीतीकार प्रशांत किशोर यांनीही नितीश कुमार यांच्या राष्ट्रपतींच्या मेजवानीच्या कार्यक्रमाला उपस्थित राहण्याच्या हालचालीचा याच्याशी संबंध जोडला आहे.

लालू प्रसाद यादव इंडिया आघाडीत सक्रिय झाल्यानंतर एकाकी पडलेल्या नितीश कुमार यांनीही लालू आणि काँग्रेसला आपल्या पद्धतीने ताकीद दिली आहे की, विरोधी आघाडीत आम्हाला बाजूला ठेवू नका.

भाजपची मजबुरी!

नितीश कुमार यांनी एकदा नव्हे तर दोनदा भाजपला दूर सारून आरजेडीसोबत सरकार स्थापन केले, पण असे असूनही 2024 च्या लोकसभा निवडणुकीच्या दृष्टीने नितीशकुमार यांची उपयुक्तता अजूनही कायम आहे. बिहारसारख्या राज्यात, जिथे जातीच्या आधारावर मतदान केले जाते. 2015 च्या विधानसभा निवडणुकीत नितीशकुमार आणि लालू प्रसाद यांच्यासोबत आल्याने भाजपचा दारुण पराभव झाल्याचे स्पष्ट झाले आहे. हेच लक्षात घेऊन भाजपनेही 2024 च्या लोकसभा निवडणुकीपूर्वी नितीश आणि लालूंनी वेगळे व्हावे, असे वाटते; जेणेकरून मतांचे वाटप होईल आणि मग त्याचा फायदा भाजपला होऊ शकेल.

असे मानले जाते की, नितीश कुमार आता तिसऱ्यांदा एनडीएमध्ये प्रवेश करणार नाहीत. हे भाजपच्या बड्या नेत्यांनी जाहीर केले असले, तरी नितीशकुमारांचा पाठिंबा मिळाल्यावर भाजपला कळले की, 2019 च्या लोकसभा निवडणुकीत 39 पैकी 39 एनडीए आघाडीने 40 जागा जिंकल्या. 2024 मध्येही नितीशकुमार लालूंपासून दूर गेले आणि पुन्हा एकदा एनडीएमध्ये सामील झाले तरच हे शक्य होईल.

नितीशकुमार पुन्हा एकदा एनडीएमध्ये सहभागी झाले, तर त्याचा बिहारमध्ये फायदा होईल, याची जाणीव भाजपला आहे. पण दुसरा प्रश्न असाही पडतो की, बिहारमध्ये त्यांचा राजकीय प्रभाव कमालीचा कमी झाला आहे आणि विश्वासार्हता जवळपास संपुष्टात आली आहे. त्यामुळे नितीशकुमारांना मुख्यमंत्री आणि नंतर त्यांचे नेतृत्वाखाली 2024 ची लोकसभा निवडणूक लढवायची? ही जोखीम भाजप घेणार का? नितीशकुमार पुन्हा भाजपसोबत आले तर ते कोणत्या रुपात येतील आणि भाजपने त्यांना कोणत्या पद्धतीने सोबत घेतले, असे मोठे प्रश्न उपस्थित केले जात आहेत.