Narak chaturdashi katha : नरक चतुर्दशीच्या पौराणिक कथा! दिवाळीआधीच का होते साजरी?

नरक चतुर्दशी कधी आहे?

पंचांगानुसार, या वर्षी कार्तिक महिन्याच्या कृष्ण पक्षातील चतुर्दशी तिथी 30 ऑक्टोबर रोजी सकाळी 1:15 वाजता सुरू होत आहे, जी दुसऱ्या दिवशी 31 ऑक्टोबर रोजी दुपारी 03:52 वाजता संपेल. नरक चतुर्दशी 31 ऑक्टोबर 2024 रोजी साजरी केली जाईल.

हेही वाचा : Maharashtra Weather : महाराष्ट्रात आणखी किती दिवस पाऊस सुरू राहणार? वाचा IMD चा अंदाज | Shiv Sena UBT|

नरक चतुर्दशीच्या 3 पौराणिक कथा

पहिली कथा : नरकासुराला भौमासुर असेही म्हणतात. कृष्ण आपल्या आठ पत्नीसह द्वारकेत सुखाने राहत होता. एके दिवशी स्वर्गाचा राजा इंद्र आला आणि त्याने त्याला प्रार्थना केली, 'हे कृष्णा! प्राग्ज्योतिषपूरचा राक्षस राजा भौमासुराच्या अत्याचारामुळे देवतागण संकटात सापडले आहेत. क्रूर भौमासुराने वरुणचे छत्र, अदितीचे कुंडल आणि देवांची रत्ने हिसकावून घेतली आणि तो त्रिलोक विजयी झाला. इंद्र म्हणाला, 'भौमासुराने पृथ्वीवरील अनेक राजांच्या आणि सामान्य लोकांच्या सुंदर मुलींचे अपहरण करून त्यांना आपल्या घरात कैदेत ठेवले आहे. प्रभू आम्हाला वाचवा.

इंद्राची प्रार्थना स्वीकारून श्रीकृष्ण आपल्या प्रिय पत्नी सत्यभामासह गरुडावर स्वार होऊन प्राग्ज्योतिषपूरला पोहोचले. तेथे पोहोचल्यानंतर भगवान श्रीकृष्णाने आपली पत्नी सत्यभामेच्या साहाय्याने प्रथम ताम्र, अंतरीक्षा, श्रवण, विभावसु, नभश्वन आणि अरुण या सहा पुत्रांसह मुर राक्षसाचा वध केला.

मुर राक्षसाच्या वधाची बातमी ऐकून भौमासुर आपल्या अनेक सेनापती आणि राक्षसांच्या सैन्यासह युद्धासाठी निघाला. भौमासुराला एका स्त्रीच्या हातून मरण्याचा शाप मिळाला, म्हणून भगवान श्रीकृष्णाने त्याची पत्नी सत्यभामाला आपले सारथी बनवले आणि भयंकर युद्धानंतर कृष्णाने सत्यभामेच्या मदतीने शेवटी त्याचा वध केला. अशाप्रकारे भौमासुराचा वध केल्यावर श्रीकृष्णाने आपला पुत्र भागदत्त याला संरक्षण देऊन प्राग्ज्योतिष राजा बनवले. महाभारत युद्धात भागदत्त कौरवांच्या वतीने लढतो.

ज्या दिवशी श्रीकृष्णाने भौमासुराचा वध केला तो कार्तिक महिन्यातील चतुर्दशी होता, म्हणून त्या दिवला नरक चतुर्दशी असेही म्हणतात. या दिवशी श्रीकृष्णाने भौमासुर म्हणजेच नरकासुराचा वध करून सुमारे 16 हजार स्त्रियांना त्याच्या बंदिवासातून मुक्त केले. या आनंदानिमित्त दिवे लावून सण साजरा केला जातो.

हेही वाचा : Mia Khalifa Karwa Chauth : आरारारा खतरनाक! पॉर्न स्टार मिया खलिफासाठी आजोबांचा करवा चौथ, चक्क...

दुसरी कथा : दक्षिण भारतातही या दिवशी वामन पूजा केली जाते. असे म्हटले जाते की या दिवशी राजा बली (महाबली) याला भगवान विष्णूने दरवर्षी वामन अवतारात भेट देण्याचा आशीर्वाद दिला होता. यासाठी वामन पूजा केली जाते. अनुसरराज बली म्हणाले, हे देवा! कार्तिक कृष्ण त्रयोदशी ते अमावस्या या कालावधीत तू माझी संपूर्ण पृथ्वी मोजली आहेस, म्हणून माझ्या राज्यात चतुर्दशीच्या दिवशी यमराजासाठी दिवा दान करणाऱ्यावर यमाचा छळ होऊ नये आणि उत्सव साजरा करणाऱ्या व्यक्तीला यमाकडून त्रास होऊ नये. दिवाळीच्या या तीन दिवसात लक्ष्मीजी कधीही घराबाहेर पडत नाहीत. असे आशीर्वाद द्या. ही प्रार्थना ऐकून भगवान वामन म्हणाले, 'राजन ! असे होईल, तथास्तू.' भगवान वामनाने राजा बलीला दिलेल्या या वरदानानंतर नरक चतुर्दशीच्या दिवशी यमराजाचे व्रत, पूजा आणि दीपदान करण्याची प्रथा सुरू झाली.

तिसरी कथा : तिसरी कथा अशी आहे की रंती देव नावाचा एक धार्मिक राजा होता. त्याने अजाणतेपणे कोणतेही पाप केले नव्हते, तरीही जेव्हा मृत्यूची वेळ आली तेव्हा यमदूत त्याला नरकात घेऊन गेले. राज म्हणाले की, कृपया माझ्यावर दया करा आणि मला सांगा की माझ्या कोणत्या गुन्ह्यामुळे मला नरकात जावे लागेल.

हे ऐकून यमदूत म्हणाले- हे राजा, एकदा एक ब्राह्मण तुझ्या दारातून उपाशीपोटी परतला, त्या पापकर्माचे हे फळ आहे. हे ऐकून राजाने यमदूताकडे एक वर्षाचा अवधी मागितला. मग यमदूताने राजाला एक वर्षाची मुदत दिली. राजाने आपल्या चिंतेने ऋषीमुनींकडे जाऊन आपली संपूर्ण कथा सांगितली आणि या पापातून मुक्त होण्याचा उपाय सांगितला.

तेव्हा ऋषींनी त्यांना कार्तिक महिन्याच्या कृष्ण पक्षातील चतुर्दशीचे व्रत करण्यास सांगितले आणि ब्राह्मणांना अन्नदान करून त्यांच्यावरील अपराधांची क्षमा मागावी. ऋषींनी सांगितल्याप्रमाणे राजाने तसे केले. अशा रीतीने राजा त्याच्या पापांपासून मुक्त झाला आणि त्याला विष्णूच्या जगात स्थान मिळाले. त्या दिवसापासून पाप आणि नरकापासून मुक्तीसाठी पृथ्वीतलावर कार्तिक चतुर्दशीच्या दिवशी व्रत प्रचलित आहे.