wallet : बहुतांश पुरूष करतात ही चूक, चालणं-फिरणं होईल अवघड

नुकतेच हैद्राबाद येथील एका 30 वर्षीय व्यक्तीला हा आजार झाला आहे. सुरुवातीला मज्जातंतूचा किरकोळ त्रास आहे असे समजून त्याने त्याकडे दुर्लक्ष केले. पण त्रास खूप वाढला. सुमारे तीन महिन्यांपासून त्याला उजव्या नितंबापासून पाय आणि बोटांपर्यंत तीव्र वेदना होत होत्या. अनेक प्रकारची औषधे व उपचार करूनही आराम मिळत नव्हता. नंतर तपासणी केली असता डॉक्टरांना कळाले की त्याना ‘फॅट वॉलेट सिंड्रोम’ आहे.

काय आहे हा ‘फॅट वॉलेट सिंड्रोम’

फॅट वॉलेट सिंड्रोमने ग्रस्त असलेल्या व्यक्तीला उभं राहून किंवा चालण्यापेक्षा बसताना किंवा झोपताना जास्त वेदना होत होत्या. त्या व्यक्तीच्या एमआरआयसह अनेक चाचण्या झाल्या, ज्यामध्ये त्याला पाठीच्या कण्यातील किंवा पाठीच्या खालच्या भागात नसांच्या दाब किंवा कम्प्रेशनची कोणतीही तक्रार नव्हती.

यानंतर, त्याची मज्जातंतू वहन (एक प्रकारची चाचणी ज्याच्या मदतीने मज्जातंतूंचे नुकसान शोधले जाते.) करण्यात आले. या तपासणीत त्या व्यक्तीच्या उजव्या सायटॅटिक नर्व्हला गंभीर इजा झाल्याचे डॉक्टरांना आढळले. पण सायटॅटिक नर्व्हचे नुकसान कशामुळे झाले हे अद्याप कळू शकले नाही. यानंतर त्या व्यक्तीने आपल्या डॉक्टरांना सांगितले की तो नेहमी पँट किंवा जीन्सच्या मागच्या उजव्या बाजूला पैसे आणि कार्ड्स सारख्या वस्तूंनी भरलेली एक जड पर्स ठेवतो जी तो ऑफिसमध्ये असतानाही सुमारे 10 तास त्याच्या खिशात ठेवतो.

फॅट वॉलेट सिंड्रोम खूप वेदनादायक असू शकतो

यानंतर, डॉक्टरांना कळले की त्या जड पर्समुळे, व्यक्तीचा पायरीफॉर्मिस स्नायू (स्नायू) दाबला गेला होता, ज्यामुळे पाठीच्या कण्यापासून पायापर्यंत जाणाऱ्या सायटॅटिक नर्व्हवर दबाव आला होता. फॅट वॉलेट सिंड्रोममुळे, कधीकधी सायटॅटिक मज्जातंतूवर थेट दबाव येऊ शकतो आणि रुग्णाला अधिक तीव्र वेदना होऊ शकतात.

ही समस्या का होते?

न्यूरोलॉजिस्ट आणि वरिष्ठ सल्लागार डॉ. पी.एन. रेन्जेन सांगतात, “अनेकदा पुरुष आवश्यक कागदपत्रे, आधार कार्ड, पॅन कार्ड, डेबिट कार्ड आणि क्रेडिट कार्ड यांसारख्या अनेक गोष्टी त्यांच्या वॉलेटमध्ये ठेवतात, ज्यामुळे त्यांची पर्स खूप जड होते.” यामुळे त्यांना फॅट वॉलेट सिंड्रोम (वॉलेट न्यूरिटिस) होण्याचा धोका वाढतो. फॅट वॉलेट सिंड्रोमला वैद्यकीय भाषेत पिरिफॉर्मिस सिंड्रोम म्हणतात.

हा सायटॅटिक नर्वशी संबंधित विकार आहे. सायटिका ही एक मज्जातंतू आहे जी मणक्यातून जाते आणि नितंब आणि पायाच्या टाचेपर्यंत जाते. या विकारात नितंब दुखतात. त्यांनी पुढे स्पष्ट केले की, “पायरीफॉर्मिस सिंड्रोम तेव्हा होतो जेव्हा तुमचा पायरीफॉर्मिस स्नायू तुमच्या सायटॅटिक नर्व्हला संकुचित करू लागतो, ज्यामुळे काहीवेळा हातापायांवर सूज येते. यामुळे तुमच्या नितंबात आणि तुमच्या पायाच्या मागच्या भागात वेदना किंवा सुन्नता येऊ शकते. काहीवेळा ते तुमच्या शरीराच्या एका बाजूला किंवा काहीवेळा दोन्ही बाजूंनी असू शकते.

ऑफिस किंवा कामाच्या ठिकाणी जड पर्स घेऊन बसून बराच वेळ काम करणाऱ्या लोकांमध्ये पिरिफॉर्मिस सिंड्रोम सामान्य आहे. काहीवेळा लांब पल्ल्याचा प्रवास करणारे कार आणि ट्रक चालकही त्यांचे पाकीट त्यांच्या मागच्या खिशात ठेवतात, ज्यामुळे त्यांना देखील या समस्येचा सामना करावा लागतो.

पर्स मागच्या खिशात ठेवणे का टाळावे?

खरे तर पर्स मागच्या खिशात ठेवणे ही काही नवीन गोष्ट नाही पण त्यामुळे व्यक्तीला अस्वस्थता येते ज्याकडे ते सोयीमुळे दुर्लक्ष करतात. त्यामुळे अनेक वेळा शरीराचे संतुलन बिघडते आणि त्यामुळे कंबर आणि नितंबांवरही दबाव येतो. हिपची सायटॅटिक नर्व्ह कंबरेतूनच जात असल्याने, या दाबामुळे तुमच्या नितंब आणि कंबरेत तीव्र वेदना होतात.

ही परिस्थिती कशी टाळायची?

बसताना किंवा गाडी चालवताना पर्स मागच्या खिशात ठेवू नका, असे पी.एन रेनजेनी यांनी सांगितले. त्याऐवजी, ते तुमच्या पुढच्या खिशात, जाकीटमध्ये किंवा शर्टमध्ये ठेवा. यामुळे तुमच्या पाठीच्या खालच्या भागावर ताण येणार नाही आणि तुम्हाला बसण्यात कोणतीही अडचण जाणवणार नाही. याशिवाय जर तुम्हाला पर्स मागच्या खिशात ठेवावी लागत असेल तर त्यासाठी तुम्ही त्याचे वजन कमी करू शकता. पर्स जितकी हलकी असेल तितकी ती नेणे तुमच्यासाठी सोपे होईल.

या सिंड्रोमवर उपचार काय आहे?

फॅट वॉलेट सिंड्रोम किंवा पिरिफॉर्मिस सिंड्रोम किती गंभीर असू शकतो आणि जेव्हा असे होते तेव्हा एखाद्या व्यक्तीने आराम मिळविण्यासाठी काय केले पाहिजे. यावर पी.एन. रेन्झेन म्हणतात, “सायटिक मज्जातंतू पाठीचा कणा आणि कमरेच्या मज्जातंतूंशी जोडलेली असते आणि ती पायापर्यंत जाते. यामुळे तुमच्या पायात संतुलन निर्माण होते. यामध्ये काही अडचण आल्यास तुमच्या पायाच्या पंजाला काम करण्यात अडचण येऊ शकते.

ते पुढे म्हणतात, “सर्वसाधारण भाषेत बोलायचे झाल्यास, तो अशा परिस्थितीत तोल सांभाळू शकणार नाही आणि लटकायला सुरुवात करेल.” ही एक अतिशय सामान्य समस्या आहे जी बऱ्याच काळासाठी जड पर्स बाळगणाऱ्या लोकांमध्ये होते. डॉ.पी.एन. रेन्झेन यांनी सांगितले की, पर्स मागच्या खिशात ठेवणाऱ्या प्रत्येक व्यक्तीला ही समस्या असते असे नाही. पण जर एखाद्याला असे घडले तर सर्वप्रथम रुग्णाची मज्जातंतू वहनातून तपासणी केली जाते. जर पर्समुळे सायटॅटिक नर्व्हमध्ये समस्या येत असेल तर आम्ही लोकांना जड पर्स मागच्या खिशात न ठेवण्याचा सल्ला देतो. याशिवाय वेदना कमी करण्यासाठी दाहक आणि वेदनाशामक औषध दिले जाते. काही स्नायू स्ट्रेचिंग सारखे व्यायाम देखील रुग्णाकडून केले जातात जेणेकरून त्याला लवकरात लवकर आराम मिळू शकेल.