पश्चिम घाटात आढळला विषारी ‘पोवळा’ साप; कसा ओळखायचा हा दुर्मिळ साप?

वेंगुर्ले तालुक्यातील तुळस राऊळवाडा येथील प्राणीमित्र महेश राऊळ यांना कॅस्ट्रो कोरल स्नेक ज्याला मराठीमध्ये “पोवळा साप” असं म्हटलं जातं अशी ही अतिशय दुर्मिळ सापाची प्रजाती आढळून आली आहे.

पश्चिम घाटामध्ये सिंधुदुर्गची जैवविविधता ही अतिशय श्रीमंत समजली जाते आणि याच श्रीमंतीची अनेक उदाहरणं आपल्यासमोर नेहमी आपण बघत आलो आहोत. अलिकडेच आढळलेला काळा बिबटा असेल किंवा पट्टेरी वाघांचे अस्तित्व असेल त्यात भर म्हणजेच हा पोवळा साप.

महेश राऊळ हे गेली अनेक वर्ष भरवस्तीत आलेले साप पकडुन जंगलात सोडतात ते परिसरामध्ये सर्पमित्र म्हणून सुपरिचित आहेत. असेच काम करत असताना त्यांना घराच्या शेजारी हा साप आढळून आला.

राऊळ यांनी तत्काळ आपले सहकारी वैभव अमृसकर आणि कोकण वाइल्डलाइफ रेस्क्यू फोरमचे अध्यक्ष अनिल गावडे यांना संपर्क केला. या तिघांनी शहानिशा केल्यानंतर त्यांना लक्षात आले की हा साप संपूर्ण पश्चिम घाटामध्ये प्रदेशनिष्ठ असून अतिशय दुर्मिळ आहे.

हा साप पाहण्यासाठी सर्पमित्र भटकत असतात किंवा हा साप दिसावा म्हणून संशोधनही केले जातं.

सिंधुदुर्गमध्ये केवळ दुसऱ्यांदा या सापाची नोंद झाली असल्याचे वन्यप्राणी अभ्यासक हेमंत ओगले यांनी सांगितले आहे. हेमंत ओगले यांनी या सापाचे संशोधन केले आहे.

विषारी प्रजातीमध्ये मोडला जाणार हा साप फारसा दृष्टीस पडत नाही. वरून बघितल्यानंतर मन्यार सापासारखा दिसणारा हा साप पोटाखालून पूर्णपणे भगवा असतो. त्याचा हा भगवा रंग तो जहाल विषारी असल्याचे द्योतक मानले जाते.

दगडाखाली आणि पालापाचोळ्याखाली हा साप नेहमी राहतो. त्याचे भक्ष छोटे बेडूक सरडे पाली गांडूळ इत्यादी आहे. साधारणपणे दोन ते अडीच फुटापर्यंत या सापाची लांबी असते.

तो करंगळी एवढा जाड असतो. त्याच्या डोक्यावरती भगवी जाड रेषा असते. जर हा साप घाबरला, तर आपली शेपटी गोल करून ती जमिनीवर आपटून आपल्या जवळ येऊ नका असा इशारा देतो.

हा साप महेश राऊळ यांना आढळल्यानंतर त्यांनी सिंधुदुर्ग जिल्हा मानद वन्यजीव रक्षक काका भिसे यांच्याशीही संपर्क केला व या सापाविषयी माहिती घेतली. महेश राऊळ, अनिल गावडे व वैभव अमृतकर यांनी या सापाची नोंद त्यांच्या रजिस्टरमध्ये केली आहे.

लवकरच या सापाच्या अधिवासाबद्दल व सापाच्या आढळाबाबत छोटेखानी शोधनिबंध लिहिणार असल्याचे त्यांनी सांगितले आहे.