Personal Finance: तुमच्या खात्यातील रक्कम अचानक होते कमी, बँका का कापतात परस्पर पैसे?

राजच्या बाबतीतही असेच काहीसे घडले. त्याने एका खाजगी बँकेत बचत खाते उघडले. त्याने पैसे खात्यात जमा केले आणि त्याकडे फारसं पाहिलंच नाही. जेव्हा त्याने खात्यातील शिल्लक तपासली तेव्हा त्याला काळजी वाटली. पैसे वाढण्याऐवजी कमी झाले होते. पर्सनल फायनान्सच्या या सीरीजमध्ये, आम्ही तुम्हाला बँकिंग आणि खात्यांशी संबंधित अनेक गोष्टी सांगत आहोत जिथे काही चुका तुमच्यासाठी महागात पडू शकतात.

बँक खात्यातून अनेक प्रकारचे शुल्क कापले जातात

1. किमान शिल्लक शुल्क (Minimum balance charge)

• बँक खात्यात किमान शिल्लक (Minimum balance) ठेवणे आवश्यक आहे.
• जर शिल्लक कमी झाली तर बँक दरमहा दंड म्हणून पैसे कापण्यास सुरुवात करते.
• हे शुल्क बँक, खात्याचा प्रकार आणि शाखेचे स्थान (महानगर/शहरी/ग्रामीण) यावर अवलंबून असते.
• साधारणपणे 5 ते 600 रुपयांपर्यंतचे शुल्क वजा केले जाते.

हे ही वाचा>> Personal Finance: भारतातील प्रत्येकासाठी पेन्शन योजना, पाहा किती पैसे मिळणार?

2. डेबिट कार्ड/एटीएम कार्ड शुल्क (Debit Card/ATM Card Charges)

• बँक दरवर्षी डेबिट कार्ड/एटीएम देखभाल शुल्क (Debit Card/ATM Card Charges) आकारते.
• हे शुल्क 100 रुपयांपासून 750 रुपयांपर्यंत आहे.
• मोफत मर्यादेनंतर एटीएममधून पैसे काढण्यासाठी देखील शुल्क आकारले जाते.
• हे शुल्क 15 ते 25 रुपयांपर्यंत आहे.

3. चेक बाउन्स पेनल्टी (cheque bounce penalty)

• चेक बाउन्स झाल्यास, बँक 150 ते 750 रुपयांपर्यंत दंड आकारते.

4. निधी हस्तांतरण शुल्क (NEFT/RTGS/IMPS) - Fund transfer charges

• NEFT द्वारे निधी हस्तांतरित करण्यासाठी, बँक प्रति व्यवहार 2.5 ते 25 रुपये आकारते.
• हे शुल्क हस्तांतरित होणाऱ्या रकमेवर अवलंबून असते.
• RTGS वरही बँक प्रति व्यवहार 25-50 रुपये आकारते. (हे 2 लाख रुपयांपेक्षा जास्त रकमेसाठी लागू आहे).
• IMPS द्वारे निधी हस्तांतरणासाठी, प्रत्येक व्यवहारासाठी 5 ते 25 रुपये कापले जातात.

हे ही वाचा>> Personal Finance: TDS बाबत मोठा निर्णय, होणार प्रचंड फायदा.. पण नेमका कसा?

5. SMS अलर्ट शुल्क (SMS alert charge)

• SMS अलर्टसाठी बँक दरमहा 10 ते 25 रुपये आकारते.

6. पैसे जमा करण्यासाठी आणि काढण्यासाठी शुल्क (Charges for depositing and withdrawing money)

• मोफत मर्यादेनंतर, बँक रोख रक्कम जमा/काढण्यावर 50 ते 150 रुपये शुल्क वजा करते. ते वेगवेगळ्या रकमेच्या वेगवेगळ्या बँकांवर अवलंबून असते.

7. स्टेटमेंट किंवा पासबुक शुल्क (Statement or passbook charges)

• बँक स्टेटमेंटची प्रिंट प्रत घेण्यासाठी 50-200 रुपये शुल्क आकारले जाऊ शकते. काही बँका ते स्वीकारतही नाहीत.

शुल्क कसे मोजले जाते? (How is the charge calculated?)

• किमान शिल्लक शुल्क सरासरी मासिक शिल्लक (AMB) च्या आधारावर मोजले जाते.
• व्यवहार मूल्यानुसार IMPS/NEFT/RTGS शुल्क आकारले जाते.
• जेव्हा मोफत मर्यादा ओलांडली जाते तेव्हाच अतिरिक्त शुल्क कापले जाते.

हे बँक शुल्क कसे टाळायचे? (How to avoid these bank charges?)

1. तुमच्या बँक खात्यातील किमान शिल्लक कमी होऊ देऊ नका.
2. तुम्ही ऑटो-स्वीप खाते निवडू शकता ज्यामध्ये पैसे एफडीमध्ये जातात आणि व्याज देखील मिळते. किमान शिल्लक राखण्याचा कोणताही त्रास नाही.
3. जर किमान शिल्लक ठेवता येत नसेल तर जनधन खात्यासारखे शून्य शिल्लक खाते उघडा.
4. मोफत मर्यादेनंतर एटीएममधून पैसे काढण्याकडे लक्ष द्या.
5. चेक देताना, त्या रकमेची शिल्लक बँकेत ठेवा. बाउन्स झाल्यास शुल्क कापले जाते.
6. चेकवरील स्वाक्षरीची देखील काळजी घ्या.
7. बँकेच्या वेबसाइट किंवा शाखेला भेट देऊन बँक शुल्कांची यादी मिळवा जेणेकरून तुम्हाला हे शुल्क किती आहे हे कळेल.
8. काही बँका क्रेडिट कार्डचे ऑटो-डेबिट सेट करण्यासाठी देखील शुल्क आकारतात. अशा परिस्थितीत, प्रथम त्याच्या अटी आणि शर्ती वाचा.
9. तसेच मोफत एटीएम व्यवहार, चेकबुक शुल्क, एसएमएस शुल्क इत्यादींबद्दल जागरूक रहा.
10. एटीएम/डेबिट कार्ड आणि चेकबुक शुल्क वाचवण्यासाठी यूपीआय, नेट बँकिंग वापरा.
11. एसएमएस अलर्ट शुल्क टाळण्यासाठी तुमच्या बँकेच्या अॅपवरून ईमेल अलर्ट सेट करा.
12. तुमच्या खात्यावरील शुल्क तपासत राहा. जर कोणतेही शुल्क चुकीचे वाटत असेल तर ताबडतोब बँकेकडे तक्रार करा.
13. जर तुम्ही मुख्य ग्राहक असाल (जसे की तुमचे पगार खाते आहे किंवा बँकेत गुंतवणूक आहे), तर बँक विनंती केल्यास काही शुल्क देखील माफ करू शकते. हे बँकेवर अवलंबून असेल.
14. जर बँक जास्त शुल्क वजा करत असेल तर तुम्ही कमी शुल्क असलेल्या बँकेत खाते उघडू शकता.

टीप: तुमची बँक कोणते शुल्क कापते हे खात्याच्या प्रकारावर आणि बँकेच्या धोरणावर अवलंबून असते. याबद्दलची संपूर्ण माहिती तुम्हाला नेट बँकिंग किंवा बँक शाखेतून मिळू शकते. बँका देखील वेळोवेळी त्यात बदल करत राहतात.